| http://dbpedia.org/ontology/abstract
|
Foruen amaiera Hego Euskal Herrian Lehen K … Foruen amaiera Hego Euskal Herrian Lehen Karlistalditik (1833-1840) Bigarren Karlistaldi osteko aldira (1876-1878) luzatu zen. Hartara, bukaera eman zitzaion Gaztelako Koroarekiko atxikimendua eta autogobernua uztartu zituen euskal lurralde horien estatusari. Ipar Euskal Herrian, foruak Frantziako Iraultzan kendu zituzten (1789-1790ean). Hamarkada luzez foruak higatzen joan ondoren, Lehen eta Bigarren Karlistaldien osteko okupazio militarretan, Espainiako gobernuek Hego Euskal Herriko lege eta erakundeak indargabetu zituzten Espainiako konstituzioen epelean (1812, 1820, 1837, 1876); horretarako, Foruak Berresteko Legea (1839), Foruak Eraldatzeko Legea (1841) eta Foruen Abolizio Legea (1876) prestatu eta ezarri zituzten. 1778ko Merkataritza Libreko Erregelamendutik aurrera, Hego Euskal Herriko lurraldeen ekonomiaren egoera oso zaila zen. Monarkiako gobernuak ezarritako Ebroko aduana larriek eragotzi egiten zuten Euskal Herriko produktuak monarkiako lurralde komunera ateratzea. Aldi berean, itsas trafikoa ataka batean zen. Manuel Godoy ministro ahalguztidunak protagonismo berezia hartu zuen aduanak eta foruak desegiteko monarkiaren politiketan, XVIII. mende amaieran eta XIX. mende hasieran. Hego Euskal Herriko goi-burgesia, Bilbo eta Donostiakoa bereziki, Ebroko aduanak kentzearen alde agertu zen. Horrekin batera, 1812ko Espainiako Konstituzioa babestu zuten. Gobernuak, bestetik, begiz jota zituen Hego Euskal Herriko lurraldeen ogasuna eta ahalmen militarra. Konbentzioaren Gerrak hondamendi ziklo bati eman zion hasiera, Julio Caro Barojak 1876 arte luzatu duena: Araba, Bizkai eta Gipuzkoako foruen abolizioaren urtea. Aldi horretan, Euskal Herriko gizarte eta politika egiturak gogor kolpatuak eta eraldatuak izan ziren, gerra giro ia etengabean. Espainiarako ezarritako konstituzioek berdindu egin zituzten monarkia horretako jurisdikzio guztiak, bereziki Euskal Herriko lege, gizarte eta ekonomia errealitateen kaltetan, 1808 eta, bereziki, 1812tik aurrera. Gerra testuinguru orokorrean, baina, herri militarizatuak erreakzio bat izan zuen elite liberalen kontra. Frantses estatu eredua bultzatzeko deliberoaz, monarkiaz jabetutako elite liberalek uniformizazio programa bat aplikatu zuten 1833tik aurrera. 1775etik, Hego Euskal Herriko aldundiek beren interes komunak defendatzeko izeneko topaketak antolatu zituzten arren, ez zuten beti elkarrekin jokatu, eta Nafarroa Garaiak, bereziki, dinamika politiko aparte bat eraman zuen. Foruen galeraren lorratzean, beste gertaera garrantzitsu batzuk gertatu ziren: Probintzia Baskongadoetako Ekonomia Itunak (1878), herri protesta eta altxamenduz zipriztindutako aldiak (bereziki, Gamazada Nafarroan), eta industrializazio masiboa. Giro horretan, euskal nazionalismo politikoa sortu zen, formalki Euzko Alderdi Jeltzalea eratu zenean, Bizkaian indartsuen.ltzalea eratu zenean, Bizkaian indartsuen.
, Durante el siglo XIX, y especialmente a pa … Durante el siglo XIX, y especialmente a partir de la implantación del liberalismo en España, los fueros de las Provincias Vascongadas y Navarra serían objeto de continuas suspensiones y limitaciones de competencias. Fueron defendidos tanto por carlistas e isabelinos neocatólicos, como por republicanos federales, así como por la mayoría de los liberales vasco-navarros. Aunque las guerras carlistas no se iniciaron para defenderlos, los fueros permitieron a los carlistas dominar la mayor parte de Vascongadas y Navarra durante la primera y la tercera guerra carlista y los partidarios del pretendiente hicieron bandera de ellos. El convenio de Vergara de 1839 permitió conservarlos tres décadas más y en 1875 Alfonso XII ofreció nuevamente mantenerlos si los carlistas se rendían, pero estos no aceptaron. Fueron finalmente suprimidos en 1876 por Cánovas del Castillo, quien proporcionó a cambio un régimen económico especial a las cuatro provincias.conómico especial a las cuatro provincias.
, The end of Basque home rule orfueros in Sp … The end of Basque home rule orfueros in Spain was a process coming to a head in the period extending from the First Carlist War (1833-1840) to the aftermath of the Third Carlist War (1876-1878). It brought to an end the status of sovereignty coupled with allegiance to the Crown of Castile held by the different Basque territories for centuries. In the French Basque Country, home rule was abruptly suppressed during the French Revolution (starting 1790). The loss of home rule (fueros) was followed by the Basque Economic Agreement (1878), a period of shaky peace with occasional popular uprisings, like the Gamazada centred in Navarre, and the emergence of Basque nationalism., and the emergence of Basque nationalism.
|
| rdfs:comment |
Foruen amaiera Hego Euskal Herrian Lehen K … Foruen amaiera Hego Euskal Herrian Lehen Karlistalditik (1833-1840) Bigarren Karlistaldi osteko aldira (1876-1878) luzatu zen. Hartara, bukaera eman zitzaion Gaztelako Koroarekiko atxikimendua eta autogobernua uztartu zituen euskal lurralde horien estatusari. Ipar Euskal Herrian, foruak Frantziako Iraultzan kendu zituzten (1789-1790ean). Hamarkada luzez foruak higatzen joan ondoren, Lehen eta Bigarren Karlistaldien osteko okupazio militarretan, Espainiako gobernuek Hego Euskal Herriko lege eta erakundeak indargabetu zituzten Espainiako konstituzioen epelean (1812, 1820, 1837, 1876); horretarako, Foruak Berresteko Legea (1839), Foruak Eraldatzeko Legea (1841) eta Foruen Abolizio Legea (1876) prestatu eta ezarri zituzten.Legea (1876) prestatu eta ezarri zituzten.
, The end of Basque home rule orfueros in Sp … The end of Basque home rule orfueros in Spain was a process coming to a head in the period extending from the First Carlist War (1833-1840) to the aftermath of the Third Carlist War (1876-1878). It brought to an end the status of sovereignty coupled with allegiance to the Crown of Castile held by the different Basque territories for centuries. In the French Basque Country, home rule was abruptly suppressed during the French Revolution (starting 1790).ing the French Revolution (starting 1790).
, Durante el siglo XIX, y especialmente a pa … Durante el siglo XIX, y especialmente a partir de la implantación del liberalismo en España, los fueros de las Provincias Vascongadas y Navarra serían objeto de continuas suspensiones y limitaciones de competencias. Fueron defendidos tanto por carlistas e isabelinos neocatólicos, como por republicanos federales, así como por la mayoría de los liberales vasco-navarros.a mayoría de los liberales vasco-navarros.
|
